Covid19'da Hijyen

   Merhabalar, çevremdeki insanlardan, meslektaşlarımdan ve hastalarımdan gelen sorular ve gördüğüm yanlışlıklar üzerine bilgilendirme yapma ihtiyacı duydum. Parça parça paylaşacağım ve belirli gruplara yönelik yazacağım. Öncelikle sağlık personeli olmayan gruba yönelik ilk yazımı yazıyorum. Yazıya başlamadan önce belirtmek isterim ki, Covid-19’la ilgili birçok değerli uzman ve kurum bilgilendirme yapıyor. Süreci takip ediyor. Gerekli önerileri yapıyor. Daha fazla veri ve çalışma ortaya konuldukça bilgiler değişebilmektedir. Değişen bilgileri de paylaşmaktalar. Dünya sağlık örgütünün ve sağlık bakanlığının sitelerinden doğru ve güncel bilgilere ulaşabilirsiniz. Lütfen bu sayfaları takip ediniz.

   En çok üzerinde durulan konu olan izolasyon süreciyle başlayalım. İzolasyon, hasta olan kişinin hastalığı yaymaması için önemli olduğu kadar, hasta olmayan kişilerinde hastalığı da kapmaması için büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte çocuk, genç, yaşlı herkesin evlerinde kalması ve dışarıda minimum hareket etmesi kritik. Bazı bilgilerin yanlış algılandığına şahit oluyorum. Bu süreçte, yaşlıların daha riskli olması çocukların daha az etkilenmesi çocukların dışarıda oynayabileceği ya da gençlerin gezip dolaşabileceği anlamına gelmemektedir. Özellikle çocukların hijyen konusunda daha bilinçsiz olması, tehlikeyi algıyamaması salgının yayılmasını hızlandırmaktadır. Enfeksiyonun diğer kişilere ve evlere de yayılmasına zemin hazırlamaktadır. Dolayısıyla genç, yaşlı, çocuk demeden işi olmayan hiç kimsenin dışarı çıkmaması gerekir. Dışarı çıkmaları azaltabilmek adına toplu alışveriş yapılması, internet ortamından yapılabilen işlemler için dışarı çıkılmaması gerekir. Evde kalma durumunun ise ev ziyaretlerine olanak verdiği düşünülmesin. Evlerde de toplanmak sakıncalıdır. Ne kadar çok kişi birbiriyle temasa geçerse salgın o kadar çok yayılacaktır. Lütfen "Bana bir şey olmaz" ya da "Onda enfeksiyon yoktur" gibi düşüncerle hareket etmeyin.  

   İzolasyon sürecinde korkulan bir diğer konu da kalabalık evde oturan kişilerin hastalığı evdeki izole kişlere bulaştırmasıdır. Bu noktada dışarıdan gelen kişinin ortak kullanımdaki eşyalarını(havlu, çatal, bıçak, bardak gibi) ayırması gerekir. Dışarıdan geldikten sonra kıyafetlerini hemen çıkarması ve yıkaması(en az 60 derecede), duşa girerek kişisel hijyenini sağlaması önemlidir. Tırnak kesimine, sakal traşına önem göstermeli, uzun tutmamalıdır.  Kişinin temas ettiği yüzeyler(kapı kolları, elektirik anahtarları, askı, musluk vanaları gibi) çamaşır sulu suyla ya da alkol bazlı dezenfektanlarla günlük temizliği sağlanmaldır. Ev gün içiresinde havalandırılmalıdır(mümkünse saat başı 5-10dk.). Kişiler diğer kişilerle temastan kaçınmalı, sarılmamalı, öpüşmemelidir. Mümkünse ayrı oda ve tuvalet kullanmalıdır. Tek uyumalıdır.

   Dışarıya çıkan kişi el yıkamaya normalden daha çok dikkat etmelidir. El yıkma süresi 20sn den az olmamalı ve sabunla yapılmalıdır. Antibakteriyel olması özellikle gerekmemektedir. Antibakteriyellerin antivirallerle karıştırılmaması, normal sabunların da aynı işlevi gördüğünü unutmayın. El yıkarken ellerin üstünü, tırnakları ve bileklerinizi de içine alacak şekilde tamamen yıkadığınızdan emin olun. Belirli aralıklarla yüzünüzü de yıkamanız uygun olabilir, özellikle sakal ve bıyığınız varsa. El yıkamanın mümkün olmadığı koşullarda alkol bazlı el dezenfaktaları ya da kolonya da kullanılabilir. Ancak unutmayın ki bunlar el yıkamanın yerini asla tutmamaktadır.   Ellerinizle yüzünüze(göz, burun, ağız gibi) dokunmamaya gayret ediniz. Dışarıdan yemek yemeyi azaltmalı, işe gitmek zorunda olanlar toplu yerlerde yemek yemekten kaçınmaya çalışarak mümkünse evinden yiyecek getirmelidir.

   Eldiven virüsleri ve bakterileri öldüren bir ekipman değildir. Eldiven tam tersine bunları üzerinde toplayabilir. Eldivenlerin uygun olmayan şekilde çıkartılması eldivenin yüzeyindeki virüs ve bakterilerin ele geçmesine sebep olmaktadır. Ayrıca eldivenle yüze dokunmak, cep telefonu, çanta, cüzdan gibi kişisel eşyalara dokunmak da riski arttırır.(Eldivenle sigara içen, gözlük camlarını temizleyenleri bile görmwkteyiz) Bu yüzden dışarıda eldiven kullanmayı tercih ettiyseniz dış ortama temas sonrası eldiven ile kişisel hiçbir ekipmana ve yüzünüze dokunmamanız büyük önem taşımaktadır. Eldivenin yalancı bir güven oluşturarak el yıkama oranını da düşürdüğünü unutmayınız. Bilinçli kullanılmayan eldiven dikkati azaltmaktadır. Bu sebeple ihtiyaç yoksa eldiven kullanmayınız. Kullanmanız halinde de sık sık eldivenlerinizi değiştiriniz.

   Normal şartlarda maske kullanımı enfekte bir kişiyle direk temaslar dışında kullanımı önerilmemektedir. Ancak öksürme ve hapşırma gibi durumlarda halen ağzını kapatmayan insanların olduğu düşünüldüğünde dış ortamlarda da takmak makul görünüyor. Cerrahi maske(halk arasında normal maske diye bilinen maske) yeterlidir. Ancak yıkayıp tekrar kullanma gibi uygulamalardan kaçının, tek kullanımlıktır. Özelliğini yitirmiş maskelerin koruyuculuğu da kalmaz. Maskelerin dış yüzeylerine temas edilmemelidir. Özellikle iç yüzeyleri, dış yüzeylere temas etmemelidir.

  Sorularınızı ve katkılarınızı çekinmeden yazabilirsiniz. Sağlıkla kalın.